zaterdag 18 februari 2006

Zonnegroeten!

Terwijl ik niets anders dan gezeur hoor over het Belgisch weer – ik snap het , die winters duren te lang – worden de dagen hier alsmaar warmer en is er minder afkoeling ’s morgens en ’s avonds. De wind zorgt ook niet meer voor wat friste, ze is niet zo hevig zoals ze het hier voorspeld hadden, al kunnen de dagen echt grijs zijn zoals bij ons, maar dan omwille van het opwaaiend stof. Ze rijden hier op de moto met zelfgemaakte mondmaskers, en duffelen zich in tegen het stof. In huis kan je het ook niet bijhouden om het stof weg te halen.

De dagen gaan hier ook voorbij zoals bij ons, iedereen doet zijn gangetje, af en toe is er reden voor een speciale gelegenheid om met elkaar iets te vieren of gewoon om elkaar te ontmoeten. Zoals de ontvangst van de mensen in het dorp die terugkeren van de bedevaart naar Mekka , het brengt een hele drukte mee, er worden grote schalen eten en drank aangesleurd voor de bezoekers, die allen weer in dezelfde lap stof gekleed lopen (dit keer heb ik mijn Afrikaanse garderobe niet willen uitbreiden!).

Ik heb de bedevaarders ook meegemaakt in de luchthaven bij hun vertrek: een gewemel van mensen, meestal oude, stokoude angstige mensen, met een klein reistasje als enige bagage voor een volle maand, die het nog wagen die verre reis te maken. Ik kon niet anders dan hopen dat er een aantal dokters hen vergezelden, om de hartinfarcten en de vliegangsten op te vangen. Ik herinner me dat de beelden van die bedevaarders in Mekka die we in Europa te zien krijgen op de televisie, toch altijd indrukwekkend zijn, een zee van mensen en dan nog in het water ook!

Ik hoor ook via mails vanuit Europa dat de Denen het gewaagd hebben cartoons over de Islam te publiceren – daar hoor je niets over hier!- met gevolgen die een beetje uit de hand lopen, zo heb ik begrepen. Ik krijg de indruk dat katholieken of protestanten hier hun geloof op een veel minder exuberante manier belijden. De islamieten daarentegen, ze bidden zovele keren per dag, waar je ook bent, dat gaat voor, al ben je in de winkel of op school , zelfs de bussen stoppen om de mensen van de bus te kunnen laten bidden. Ik heb al meegemaakt in Ouaga dat een hele straat afgezet wordt omwille van het gebed. Iedereen wacht dan geduldig af om verder te kunnen lopen.

Heb ik al verteld over die straatkinderen? De Islamitische families staan 1 zoon af aan een leermeester, om hem op te leiden in een zogezegde koranschool, meestal zijn het arme Peul gezinnen - één mondje minder om te voeden – vanuit de brousse. De jongens krijgen les ’s avonds (wordt er gezegd) en overdag moeten ze bedelen om eten en kleren want de leermeester kan niet voor hen zorgen. Zo hangen die jongens de hele dag rond op straat, kleine bengels vanaf 5 à 6 jaar tot slungels van 18 jaar, met een lege blik rond de hals, ze zijn niet te tellen – er zijn er veel te veel -, vies en vuil, volledig af gesneden van hun familie, ze weten zelfs niet meer vanwaar ze komen. Het schijnt dat ze als ze 18 jaar geworden zijn een getuigschrift krijgen van die koranschool, of liever van de bedelschool. Ze hebben niets geleerd, geen vak geen taal, kunnen niet werken en hangen de rest van hun dagen doelloos rond. Aan de poort van mijn koer staan ze dikwijls te bedelen op een zagerige toon al vanaf 6 uur ’s morgens. Ik weiger iets te geven – vandaag 1 sukkelaar, de dag nadien staan er 10 van die gastjes - enkel de muzelmannen op de koer geven af en toe de overschot van het eten. De leermeesters zelf zijn nooit te zien, ze verschuilen zich in het donkerste hoekje van de stad, waar niemand op hen let, dat zegt genoeg. De kinderen werken ook op de velden van de leermeesters, maar krijgen daar niets voor terug: een echte kinderexploitatie! Het is een pure schande, maar zoals ze hier in Burkina alles weglachen, vindt iedereen het een normale zaak, ook al herkennen ze dat het wantoestanden zijn. Hetgeen me vooral kwaad maakt is dat de Islam zulke wantoestanden gewoon toelaat, en dat ze nadien blanken nodig hebben om hun stommiteiten te komen oplossen, of zien ze dat niet? AZG werkt o.a. met deze straatkinderen in Ouaga, hun bedoeling is de kinderen die weggelopen zijn van hun meester terug te verenigen met hun ouders, maar dat is bijna een onmogelijke taak. Oei, als ze dit lezen zal er in België nu ook een hetze rond komen?

De formatie is achter de rug, het waren vermoeide dagen maar het resultaat was voor iedereen heel positief. Ik heb de indruk dat dit het meest zinnige is wat ik voor hen kan doen, uitleggen wat inkomsten en uitgaven zijn en vooral wat winst betekent. Gelukkig is er veel gelachen, waren er verhitte discussies over hun eigen situaties en hebben we afgesloten met een geslaagde quiz – daar hadden ze nu nog nooit van gehoord! Het was niet simpel om aan ongeletterden die basisbegripen bij te brengen, dan nog telkens vertaald naar het Moore door Hawa (ook de getallen zijn in het Moore 5 maal minder waard, dus: 1.000 is in het Moore 200). Naast vele tekeningen hebben Hawa en ik situaties gespeeld, waarin ze zich snel herkenden. Het lokte vele discussies uit, en ze begonnen door elkaar heen hun verhaal te doen – het was nodig een beetje van onze vergadertechnieken aan te leren, maar ze zijn zo spontaan dat ik het soms opgaf de discussie te leiden, vooral omdat ik er niets van verstond! - er waren soms wel lachwekkende momenten. Zo was er een oudere man (een ijzerbewerker) die uit pure enthousiasme luid brommend voortdurend liet horen dat hij het begrepen had. Hier schieten woorden het juiste beeld te kort! Er wordt al gevraagd om in andere departementen de formatie te geven, maar eerst mijn werk hier in Gourcy afmaken, dan zie ik wel!

Al gehoord van “De Vrienden van Burkina”, oud renners die op hogere leeftijd in de wielersport (50!) deel genomen hebben aan de tour van Faso? Zo zijn ze automatisch in een ander boeiend vak gerold, namelijk het plaatsen van waterputten. Herman Beysens en Ludo Delcroix, zijn de bezielers van “De Vrienden van Burkina”. Ze plaatsen 6 pompen per jaar en daardoor zijn ze geregeld in Burkina (Herman houdt het hier niet meer dan 3 weken uit, want nadien zou hij ze allemaal doodknijpen! Herman, mocht ik dat vertellen?). Ik begin ook een beetje in het vak te geraken omdat ze me af en toe vragen één van hun werken op te volgen. Toevallig plaatsen ze een pomp in het dorp in de brousse waar mijn buurman schoolhoofd is. Origo heeft dezelfde microbe gekregen, naast hun georganiseerde reizen naar Burkina, is er een groep die zich het plaatsen van forages aantrekt. Voor beiden ben ik een beetje controleur van de waterwerken geworden! Water is een groot probleem voor de mensen in de Sahel, je kan je dan het geluk bij die mensen wel voorstellen wanneer je daar toekomt en vertelt dat er een forage zal geplaatst worden.

Onlangs ben ik meegereden met de aannemer en de ingenieur om in het dorp een plaats op te zoeken op welke plek het meeste water te vinden is. Dat gebeurt met een electrisch toestel dat aangeeft waar het debiet het grootst is diep in de grond. Op de plek die nu aangeduid werd, is er zoveel water te vinden, genoeg voor een watertoren midden in de Sahel! Deze week ben ik met Herman de honneurs gaan waarnemen (al had ik dat al gedaan op de dag dat ik de werken ben gaan goedkeuren, gepaard gaande met de traditionele cadeaus: een grote zak arachidenoten en 2 kippen vergezeld van een speech van een 10 tal minuten van de dorpchef en nadien 2 woorden als bedanking van mij), maar nu was het officieel! Het ganse dorp was verzameld onder een dikke baobab, wij de eregasten, en zij, netjes gegroepeerd, de vrouwen hier, die al dansend de dode momenten van de plechtigheid opvulden, de oude mannen daar, die allen hun woordje wilden zeggen (er wordt altijd hetzelfde gezegd!), en daartussen een massa vuile, dikbuikige kinderen met grote ogen en dikke snottebellen.

Herman heeft dat prachtig gedaan, met af en toe een grap ( je moet wel niet veel moeite doen om ze aan het lachen te krijgen), en een speech die hij eerst in mijn handen wilde schuiven. Alles liep zoals gepland, behalve de tv die ze zelf uitgenodigd hadden maar die het liet afweten tot hun grote spijt! Gelukkig was de dorpsfotograaf aanwezig! Ik kwam terug met 5 kippen, een schaap, een zak arachide en een traditioneel gewaad! De mensen op de koer zien me graag thuiskomen na een bezoek in de brousse!

Ik moet mijn woorden over de wind terugtrekken! Het is nu pas serieus beginnen waaien, de hele dag en nacht, ongelooflijk veel stof, niet te doen! Iedereen vlucht binnen, maar in huis is het niet uit te houden van de warmte. De dag nadien veeg je een halve woestijn uit je huis!

Met de weefsters en de indigoverfsters ben ik druk in de weer om 10 bogolan gordijnen in traditionele katoen te maken voor een bestelling van de eigenaar van het hotel in Gourcy. Een hele karwei maar zeker een goede promotiestunt! De eerste dagen van maart (tweelingzusje, dan ben ik op verplaatsing!) nemen we deel aan een artisanale beurs in Dedougou, waar we proberen enkele nieuwe artikelen te exposeren, een lang tafelkleed en gordijnen in indigo, een bedsprei in blauw-wit patchwork, nieuwe modellen van de pottenbaksters, een promotietafeltje rond neem producten (zeep en olieën), en verder hun gewone producten. Ik ben benieuwd!

Artisanaat is in Burkina zeer ruim, eigenlijk horen daar alle mensen bij die ambachtelijk werken, dus zonder zware investeringen zoals de aankoop van machienen, zonder een lange scholing gevolgd te hebben, gewoonlijk 1 à 2 formaties volstaan, maar vooral vertrekkend van de basisproducten die in het land zelf te vinden zijn, “ la matière première“, zoals leder (schoenen en handtassen), ijzer (juwelen en karren), kariténoten, neemnoten (zeep en olieën), katoen, planten en kruiden om te verven (stoffen in verschillende technieken), klei (aardewek), grassoorten (manden), brons en hout (beeldjes). Ik denk niet dat er in Afrika nog een land te vinden is waar het artisanaat zo’n belangrijke plaats inneemt in het dagelijks leven en uiteraard ook in de economie.

Maar al is dit een fantastisch vertrekpunt, qua gebruik van grondstoffen en opleidingsvoorwaarden, toch zijn overal dezelfde problemen terug te vinden, bijna een nationale ramp waar ik het al over gehad heb: er is een groot gebrek aan capaciteiten om een klein bedrijfje te beheren. Te weinig opvolging, te laag geschoold? Zeker, maar ook vooral wordt er gewerkt op z’n Afrikaans: we komen er wel, is het vandaag niet dan morgen, eerder een cultuurgebonden mentaliteit, waar ze niet snel van af geraken.

Daar heb ik mee af te rekenen met de vrouwen die de bestelde gordijnen maken. Geef je een voorbeeld van hoe het moet of maak je afspraken voor het werk, daar houden ze allemaal geen rekening mee, er is niets dat hen sneller of harder doet werken, niets dat hen met meer regelmaat aan het werk zet: het komt wel, pas de problèmes! Zullen ze het ooit kunnen? Daarom niet met de werkstress die wij Europeanen kennen maar met een iets meer gedisciplineerde werkhouding?

En toch blijft het werk hier boeiend, zeker na de geslaagde formatie, heb ik het gevoel gekregen dat het broodnodig is om de mensen te helpen hoe ze een beetje beter hun bedrijfje kunnen runnen, ook al is dat niet meer dan een tafeltje met wat schoenen op de hoek van de straat. Dan voel je wel echt een grote dankbaarheid als je ze nog gaat helpen om het in de praktijk om te zetten.

De wind is gaan liggen, de zon schijnt weer, het is weer w.e. ( al maakt dat voor mij geen verschil uit, het werk gaat door), maar op de koer is er ook een w.e. sfeertje, wat luieren, monopolie spelen met vrienden, thee slurpen en vooral ellenlange discussies houden over politiek en werk! Maar dat is alleen voor mannen, de vrouwen houden zich op de achtergrond, wassen en plassen en keuvelen verder zoals tijdens de week.

Hopelijk krijgen jullie snel weer een straaltje zon en een blauwe lucht te zien, zoals hier!

Hartelijke zonnegroeten,

Lilie

dinsdag 7 februari 2006

Foto's online

Al warm gemaakt door deze foto's? Er zijn er veel meer! De foto's staan online. Ga naar http://www.flickr.com/photos/54277383@N00/sets/ en bekijk ze daar! Met dank aan Josefien en Kim. Zij zijn de fotografen van dienst!